به گزارش سراج24؛ شورای امنیت سازمان ملل متحد هفته گذشته از اجماع در خصوص قطعنامه تداوم تعلیق تحریم ها علیه ایران باز ماند در همین خصوص خبرنگار سراج24 در گلستان، گفتگویی با یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه این استان داشته که مشروح آن را می خوانیم:
آقای دکتر لطفا رشته تخصصی تان و خودتان را معرفی کنید
بسم الله الرحمن الرحیم . حسن بیارجمندی فارغ التحصیل مقطع دکتری حقوق بین الملل و حقوق اروپا از دانشگاه وزارت خارجه روسیه هستم و هم اکنون عضو هیات علمی گروه حقوق دانشگاه گلستان
آقای دکتر ! خیلی ها با مسائل و اتفاقات اخیر از جمله وتوی قطعنامه آتش بس در غزه و عدم توانایی شورای امنیت در تامین حقوق بشردوستانه مردم غزه و همچنین اقدامی که سه کشور اروپایی علیه جمهوری اسلامی انجام دادند معتقد به فقدان حقوق بین الملل و ناکارآمدی سازمان ملل متحد هستند! نظر شما در این خصوص چیست؟
بحث ناکارآمدی شورای امنیت و ضرورت تغییرات در آن چند سال است که مطرح است و حتی اخیرا هم دبیر‌کل سازمان ملل متحد هم بدان پرداخت.این موضوع شناخته شده ای هست و حتی در سرفصل مربوط به سازمان های بین الملی هم در مورد آن نقدهای ارزشمندی ارائه شده است .
اما در خصوص نفی حقوق بین الملل ، موافق نیستم.درسته که حقوق بین الملل نسبت به حقوق داخلی و ساختارهای آن ، ابتدایی و قابل مقایسه نیست اما موجودیت خاص خود را دارد و اگر به بیانیه های رسمی کشورها در روابط و مناسبت های خاص دقت کنید جزو استنادات غالب و برجسته محسوب می شود.در همین چند ماه اخیر به مواضع و بیانیه های خودمان در خصوص جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و همچنین بیانیه هفته گذشته وزارت خارجه ایران در خصوص همین اقدام سه کشور اروپایی دقت کنید. حقوق بین الملل موجودیت موثر دارد اما در سطح انتظار ما نسبت به حقوق داخلی نیست .
از نظر شخصی شما مشکل اصلی در فعال شدن روند مکانیسم ماشه با اقدام روز گذشته شورای امنیت چیست؟
خب این موضوع از ابعاد مختلف از جمله سیاسی و حقوقی قابل بررسی و تحلیل است.در مورد ابعاد حقوقی آن ،مساله به عدم بهره گیری از تمام ظرفیت های تخصصی اساتید حقوق بین الملل در زمان خودش و در روندهای آن باز می گردد. خاطرم هست که در سال ۱۳۸۹ قبل از اعزام به روسیه در وزارت علوم نشست تخصصی با اعضای کمیسیون علوم انسانی عتف در خصوص رشته های واجد اولویت بورس و پژوهش های مورد نیاز داشتیم.در انتها جلسه بطور خصوصی از رئیس اون جلسه سوال کردم نظرتان در مورد حقوق بین الملل چیه ؟! حرف تکان دهنده و بیدار کننده ای زدند که در تمام این سالها همیشه در نظرم بود و هست.ایشان گفتند که برای دفاع از جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی جز اولویت ها و ضرورت هاست چراکه ما در حال حاضر استاد حقوق بین الملل متعهد و مسئولیت پذیر برای دفاع به عدد انگشت های یک دست هم نداریم و تحصیل در این رشته تخصصی جزو فعالیت های بسیار ارزشمند است . ۱۵ سال از این سخنان گذشته است و کاملا این نیاز مبرم را می شود احساس کرد
آقای دکتر بطور مشخص و با توجه به موضوع گفتگو در خصوص اقدام هفته گذشته شورای امنیت سازمان ملل متحد این موضوع را توضیح بدهید
نگاه کنید همین تبیین موضوع و چرایی آن تحت جهاد تبیین ، کافی است به محتواها و مواضع و اظهار نظرهای که شده است نگاه کنید! ۹۹ درصد محتواها کاملا سیاسی و سیاست زده است و اون ۱ درصدی هم که وارد این جریان مارپیچ سکوت شده اند ، تحت پوشش گفتگوی حقوقی گرایش به مواضع سیاسی دارند تا حقوقی ! این اصلا برای جامعه ما خوب نیست و ما را از واقعیت های جامعه بین المللی و نحوه استیفای حقوق ملت ما دور می کند.بعضا هم این موضوع تبیین می شود هنوز در چارچوب صرف برجام تبیین می شود در حالی که روندی که در شورای امنیت سازمان ملل کلید خورد و بروز و ظهور یافت به استناد بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ است و با عدم تحقق آن به طور خودکار وارد روند بند ۱۲ آن یعنی بازگشت قطعنامه های سابق هستیم مگر اینکه شورای امنیت در این مدت تصمیم دیگری اتخاذ کند.
منظور شما این است که مکانیزم حل اختلافات مندرج در برجام از سوی سه کشور اروپایی اعمال نشده است! چرا ؟
همین طور است.سه کشور اروپایی که از نظر ما شریک و متحد آمریکا در خروج از برجام و عدم ایفای تعهدات برجامی و نیز ناقض توافق های بعدی هستند و از این جهت حقی برای آنها وجود ندارد ؛ ادعای نقض اساسی تعهدات هسته ای را نه در چارچوب بند ۳۶ برجام و کمیسیون آن و قواعد قانونی بلکه در چارچوب بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ مستقیما از طریق شورای امنیت اعمال کردند و این خودش نشان می دهد که کشورهای اروپایی از همان ابتدا هیچ اعتقادی به برجام و تعهدات خودشان نداشتند وگرنه برای اثبات حسن نیت خودشان که جزو تعهدات شان است براساس بند ۱۰ قطعنامه ۲۲۳۱ از مسیر تعیین شده بند ۳۶ و کمیسیون مشترک این موضوع را دنبال می کردند.
چرا چنین اقدامی نکردند؟
بخاطر اینکه خودشان متهم اصلی نقض اساسی برجام و عدم ایفای تعهدات شان بودند و از طرف دیگر زمان لازم برای طی کردن تمام آن مراحل را نداشتند تا بتوانند از مکانیزم ماشه بهره ببرند بخاطر همین مستقیم رفتند به سراغ بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ . چرا ؟ اینجاست که ارزش و جایگاه حقوق بین الملل با توجه به سخنان ابتدایی خودش را نشان می دهد. در بند ۱۰ قطعنامه ۲۲۳۱ از عبارت " تشویق می نماید" که در قطعنامه نویسی جنبه توصیه ای و غیرالزام آور دارد استفاده شده است و به همین استناد سه کشور اروپایی طرف برجام ، از مکانیزم حل اختلاف آن به راحتی عبور کردند و مستقیم به بند ۱۱ که وفق ماده ۴۱ منشور ملل متحد و تصمیم لازم الاجرا محسوب می شود استناد کردند.یعنی کشورهای یاد شده از همان ابتدا و با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ با وضع بند ۱۰ بعنوان یک اقدام تشویقی و توصیه ای فاقد الزام حقوقی ، تعهدات خودشان برای حل و فصل اختلافات را بطور فریبکارانه و متقلبانه نقض کردند.در حالی که براساس بند ج برجام متعهد شده بودند که :" برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده و بر مبنای احترام متقابل اجرا نمایند و از هر گونه اقدام مغایر با نص ، روح و هدف این برجام که سبب تخریب اجرای موفق آن شود ، خودداری کنند" اما با گنجاندن کلمه "تشویق کردن " بجای "تصمیم می گیرد" وفق ماده ۴۱ منشور ملل متحد ؛ همان ابتدا عدم حسن نیت خودشان را در مغایرت با نص صریح برجام ثبت و ضبط کردند.
البته این به ذات اصلی کشورهای غربی و دیپلماسی مبتنی بر فریب آنها باز می گردد و مصادیق بسیار گسترده ای برای آن وجود دارد.
چه راهکاری برای عبور از این وضعیت وجود دارد؟
راهکار حقوقی در این مرحله بسیار ضعیف است .براساس ذیل بند ۱۱ در این مرحله و پیش از ورود به بند ۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱ ، شورای امنیت قصد خود برای در نظر گرفتن هر گونه نظر هیات مشورتی ۳جانبه پیش بینی شده در برجام ابراز کند که با وجود ریاست کنونی شورای امنیت تأثیری متصور نیست . وگرنه با ترکیب این هیات امکان سوق دادن آن از وضعیت سیاسی کنونی به یک وضعیت حقوقی تا حدودی امکان پذیر بود که درخواست نظریه مشورتی از دیوان بین المللی دادگستری با توجه به ابعاد فنی و همچنین اقدام متقلبانه طرف اروپایی می شدیم.این نظریه در راهکارهای سیاسی پیش رو تاثیرگذار و در بی اثر کردن بازگشت قطعنامه ها می توانست موثر باشد.
اما در مورد راهکار سیاسی با توجه به عدم اجماع در شورای امنیت و شکاف موجود ، وزارت خارجه ایران می بایست در چارچوب نامه مشترک اخیر وزرای خارجه ایران ، روسیه و چین به دبیر‌کل سازمان ملل متحد و رئیس شورای امنیت رایزنی های سیاسی خود را با کشورهای مختلف برای ایجاد یک اجماع جهانی جهت کم اثر کردن اقدام سه کشور اروپایی شروع کند.
غیر از این چه راهکاری وجود دارد؟
قطعا نظام راهکارهایی پیش بینی کرده است و در چارچوب مصالح و منافع ملی در زمان خودش مطرح و اعمال خواهد کرد که بزرگ ترین پشتوانه آن همین تجربه ۱۰ ساله و عدم اعتماد به کشورهای یاد شده است که برای همگان اثبات شده است و اصلی ترین راهکار آن همانطور که رهبری فرمودند اتحاد مقدس برای عبور از این پیچ تاریخی است.بجای پرداختن به حواشی و کنایه زدن به همدیگر، می بایست ماهیت فریبکارانه و متقلب این کشورها را افشا کنیم و قطعا خداوند متعال مثل همیشه نصرت و یاری خودش را به ملت سرافراز ایران خواهد رساند.
